چکیده
ارزیابی پتانسیل اکوتوریسم، بررسی توانایی زمین برای ساخت فضای باز تفریحی است. در آغاز این مطالعه، ما مکانهای مناسب برای ساخت فضاهای باز تفریحی متراکم و وسیع را با استفاده از پنج پارامتر اکولوژیکی (شیب، چشمانداز، ارتفاع، بافت خاک و پوشش گیاهی) بر اساس مدل Makhdoum در پارک جنگلی سرخه حصار مورد ارزیابی قرار دادیم. نتایج نشان داد که بیشتر نواحی پارک (297.223 هکتار) پتانسیل ایجاد فضای باز تفریحی وسیع درجه 1 را دارد و بخش کوچکی از پارک (1.126 هکتار) پتانسیل ساخت فضای باز تفریحی متراکم درجه 2 را دارد. علاوه بر این، بررسیهای میدانی نشان داد؛ یکی از عواملی که موجب افزایش نازیبایی در محیط زیست پارک جنگلی سرخهحصار میشود، عدم توجه به تمام عوامل موثر (منابع آب و امکانات تفریحی) در ضمن ارزیابی پتانسیل فضای باز تفریحی این پارک است. بنابراین، ما از یک پرسشنامه کتبی و تکنیکهای مصاحبه شفاهی برای ارزیابی استفادهِی بازدیدکنندگان از فضاهای باز تفریحی این پارک استفاده کردیم. ما موقعیت کل مکانهایی که در آنها پرسشنامهها با استفاده از GPS (سامانه موقعیتیاب جهانی) در کلاسهای اوقات فراغت در فضای باز توزیع شدند را ثبت کردیم. علاوه بر این، ما موقعیت منابع آب و امکانات پارک را با استفاده از GPS برای تهیهی نقشه منابع آبی و امکانات تفریحی ثبت کردیم. نتایج نشان دادند که استفادهی بازدیدکنندگان این پارک مطابق با طرح قبلی فضای باز تفریحی بر اساس مدل Makhdoum نیست. تعداد بازدیدکنندگان فضای باز تفریحی ارتباط مستقیمی با منابع آبی، امکانات تفریحی و جذب گردشگر در پارک دارد. بنابراین، ما بر روی ترسیم این عوامل (به صورت لایههایی از دادههای مثبت) بر روی نقشه اولیه پتانسیل فضای باز تفریحی تمرکز کردیم و نقشه پتانسیل فضای باز تفریحی را بر اساس این عوامل (منابع آبی، امکانات تفریحی و جذب توریسم) ارائه دادیم. نتایج نهایی نشان داد که لایههای دیگری از دادهها نیز باید در مدل معمولی همراه با عوامل اکولوژیکی در نظر گرفته شود زیرا تمام عوامل موثر در فضای باز تفریحی در مدل معمولی در نظر گرفته نمیشوند.
مقدمه
پارکهای جنگلی شهری مهمترین منابع گردشگری خارج از منزل در شهرها هستند. بنابراین توسعه و ساخت پارکهای جنگلی برای محافظت از منابع طبیعی، جذب گردشگر و استراحت در محیط لازم است. استفاده از فضای باز تفریحی این پارکها باید مطابق با پتانسیل اکولوژیکی باشد تا پایداری این منابع ارزشمند حفظ شود. بنابراین، بهرهبرداری از فضای باز تفریحی این منابع باید بر اساس توسعه پایدار و مدیریت مناسب باشد. Obua و Harding (3) اثرات اکوتوریسم را بر روی پارک ملی Kibal در اوگاندار مورد بررسی قرار دادند و نتیجه گرفتند که تعیین ظرفیت حمل و پتانسیل اکوتوریسم این پارک تضادی با اهداف حفاظتی ندارد؛ اما جمعیت بازدیدکنندگان با توجه به نخریب بیشتر محیط زیست در این نواحی، باید در تعادل مناسب با محوطه اطراف باشد. زیرا توجه به پتانسیل منطقه و تطابق آن با خواستههای بازدیدکنندگان رضایت بازدیدکننده را جلب خواهد کرد و قابلیت زیست محیطی منطقهی گردشگری را حفظ میکند. متاسفانه، اختلال در تعادل طبیعت در برخی از پارکهای ایران مانند پارک جنگلی سیسنگان افزایش یافته است که ناشی از تراکم بیشاز حد امکانات تفریحی در یک قسمت خاص است. پارک جنگلی سرخه حصار یکی از بهترین پارکهای جنگلی در تهران است. موقعیت کنونی، چشماندازهای جنگلی زیبا و دسترسی آسان به این پارک برخی از پتانسیلهای گردشگری آن است اما تراکم بازدیدکنندگان در برخی از مکانهای این پارک در سالهای اخیر افزایش یافته است که به دلیل ناشناس بودن برخی از مکانهای مناسب برای تفریح در این پارک است. در واقع تخریب محیطزیست این پارک افزایش یافته است که به دلیل تراکم بیشازحد امکانات تفریحی در برخی از قسمتهای این پارک است. رابطه مستقیمی بین دسترسی به منطقه (تراکم جادهها) و استفاده از فضاهای باز تفریحی و میزان تخریب منطقه وجود دارد. شرایط مذکور در پارک جنگلی سرخهحصار نیازمند ارزیابی پتانسیل فضای باز تفریحی این پارک با توجه به عواملی مانند امکانات و منابع آب برای جلوگیری از تخریب بیشتر است.
Abstract
Evaluation of ecotourism potential is investigation of land capability for outdoor recreation. In start of this study, we evaluated the suitable places for the intensive and extensive outdoor recreations using five ecological parameters (slope, aspect, height, soil texture and vegetation cover) based on Makhdoum model in Sorkhe Hesar forest park. Results showed that most of park area (297.223 hectares) has the degree 1 extensive outdoor recreation potential and the small area of park (1.126 hectares) has the degree 2 intensive outdoor recreation potential. Further, the field surveys showed that one of the factors that increase the inelegance in the environment of Sorkhe Hesar forest park is the lack attention to all the effective factors (water resources and recreation facilities) in evaluation of the outdoor recreation potential of this park. Therefore we used the written questionnaire and the verbal interview techniques for evaluating the use of visitors of the outdoor recreation places of this park. We recorded the positions of whole places where the questionnaires had been distributed in them in the outdoor recreation classes using GPS (Global Position System). In addition we recorded the position of water resources and facilities of park using GPS to create the water resources and facilities maps. Results showed that the use of visitors of this park isn’t according to the previous outdoor recreation planning based on Makhdoum model. As the outdoor recreation of visitors has the direct correlation with the water resources, recreation facilities and tourism attractions in the park. Therefore we overlaid the maps of these factors (as the positive data layers) on the primary outdoor recreation potential map and we provided the final outdoor recreation potential map based on these factors (water resources, recreation facilities and tourism attractions). Final results showed that other data layers should also be considered in the usual model along with the ecological factors because all of the effective factors in outdoor recreation have not been considered in the usual model.
چکیده
مقدمه
مواد و روشها
نتایج
بحث
Abstract
INTRODUCTION
MATERIALS AND METHODS
RESULTS
DISCUSSION