خلاصه
هدف: تحلیل رابطه میان انواع مختلف استفاده دارویی و مقیاسهای متفاوت موقعیت اجتماعی-اقتصادی (SEP) در یک جمعیت عمومی و مشابه.
روش: دادههای بدست آمده از پیمایش سلامت و ابتلاء دانمارک، انجام شده در سال 2000، بررسی گردیدند. این پیمایش از طریق مصاحبههای رو در رو با نمونه نماینده جمعیت بزرگسال دانمارک (n=16,690) انجام گردید. ارتباط میان استفاده داروهای تجویزی و داروهای بدون نیاز به نسخه با تحصیلات، شغل، و درآمد با تحلیل رگرسیونی لجستیک بررسی شدند. تمام تحلیلها در سن، جنسیت و دو مقیاس وضعیت سلامت تعدیل شدند.
نتایج: این تحلیل مقطعی مصرف دارو در میان یک نمونه نماینده بزرگ از جمعیت دانمارکیها، میزان استفاده بیشتری از داروهای تجویزی در میان مستمری بگیران ناشی از معلولیت و "دیگران"، در مقایسه با کارکنان دارای حقوق را مشاهده کرد. مستمری بگیران ناشی از معلولیت و افراد خود-اشتغال در مقایسه با کارمندان حقوق بگیر، مصرف کمتری از داروهای بدون نیاز به نسخه نشان دادند. افراد با درآمد کم، بیشتر از داروهای تجویزی استفاده میکردند ولی در مقایسه با افراد با درآمد بالا، استفاده ایشان از داروهای غیر تجویزی که نیاز به نسخه ندارند، بیشتر نبود. هیچ تفاوت عمده ای در مصرف داروی تجویزی از نقطه نظر تحصیلات مشاهده نشد اما مردان دو گروه میانی تحصیلی از داروهای تجویزی، در مقایسه با مردان با تحصیلات بالاتر و هم با مردان با تحصیلات پایینتر، کمتر استفاده میکردند. یک روند مشابه اینچنینی در میان زنان دیده نشد. ارتباطی در مصرف داروهای غیر تجویزی با تحصیلات در هیچ کدام از جنسیتها دیده نشد.
نتیجه گیری: شیوع مصرف داروهای تجویزی با کاهش در موقعیت اقتصادی-اجتماعی پس از تعدیل برای وضعیت سلامت، افزایش مییابد. همچون ارتباطی برای مصرف داروهای غیر-تجویزی وجود ندارد. نتایج نشان میدهند کسانی با کمترین تمکن مالی، به داروهای تجویزی دسترسی دارند. تفاوت میان استفاده داروهای تجویزی و داروهای بدون نیاز به نسخه را شاید بتوان با یک مکانیزم جبرانی توضیح داد.
مقدمه
اینکه مشکلات در سلامت در میان طبقههای پایینتر اجتماعی در مقایسه با قسمت متمکنتر جمعیت رایجترند [1] و اینکه مصرف دارو و وضعیت سلامت ارتباط نزدیکی دارند [2،3] به خوبی اثبات شده است. مخارج دارویی، میتواند برای فرد مصرف کننده قابل توجه باشد و مانعی برای دسترسی به دارو محسوب شود. برای همین یک سؤال مهم این است که آیا تفاوت اجتماعی در مصرف دارو وجود دارد یا خیر.
با توجه به توزیع غیر متقارن مشکلات سلامتی و ارتباط نزدیک میان مصرف دارو و وضعیت سلامت، میتوان انتظار مصرف بیشتر دارو در میان طبقههای پایینتر اجتماعی در مقایسه با طبقات بالاتر اجتماعی را داشت. برای همین زمانیکه ارتباط میان مصرف دارو و موقعیت اجتماعی-اقتصادی بررسی میگردد، تعدیل برای وضعیت سلامت ضروریست.
مطالعات زیادی به تحلیل ابعاد محدود ارتباط موقعیت اجتماعی-اقتصادی (برای مثال اندازه گیری شده بعنوان تحصیلات، موقعیت شغلی و درآمد) با مصرف دارو میپردازد. نتایج متناقضند و بخاطر تفاوت در زمان و مکان، شامل شدن گروههای مختلف و عموماً کوچک و خاص جمعیتی، مقادیر متفاوت مصرف دارو و درجات مختلف موقعیت اجتماعی-اقتصادی، مقایسه آنها سخت میباشد.علاوه بر این، ساختار سازمانی سیستم سلامت و بهداشت شامل بیمه و ابعاد جبرانی، بر نتایج این چنین مطالعاتی اثر میگذارد. در این مقاله تنها به بحث در مورد مطالعاتی پرداخته شده است که تعدیل برای وضعیت سلامت در تحلیلها را در خود داشتهاند.
بر اساس دانستههایمان، تنها دو مطالعه از نروژ به تحلیل رابطه میان مصرف داروهای خود-گزارش¬شده و موقعیت اجتماعی-اقتصادی در جمعیت عامه، با تعدیل برای وضعیت سلامت، پرداختهاند [4،5]. یکی از مطالعات، میان مصرف دارو و موقعیت اجتماعی-اقتصادی به شکل اندازه گیری شده توسط تحصیلات، هیچگونه رابطهای نیافت [4]، درحالیکه مطالعه دیگر سطح تحصیلات بالا را یک نشانگر ضعیف اما معنا دار استفاده دارو در میان مردان میدانست [5].
یک مطالعه هلندی بر اساس یک نمونه غیر نماینده از جمعیت، پس از کنترل کردن برای وضعیت سلامتی، تفاوت اجتماعی کوچک و غیر معنادار در استفاده داروی تجویزی یافت. نظر به سوی این بود که مصرف دارو تجویزی با کاهش سطح تحصیلی افزایش مییافت [2].
مطالعات دیگر درگیر با گروههای خاص جمعیتی، برای مثال سالمندان، هیچگونه ارتباط کلی میان مصرف دارو و موقعیت اجتماعی-اقتصادی نیافتند [6،7]. یک ویژگی معمول میان این مطالعات چاپ شده اینست که میان استفاده داروهای تجویزی و داروهای بدون نسخه تفاوت قائل نمیشوند و بعلاوه، تنها یک مقیاس از موقعیت اجتماعی- اقتصادی را اعمال میکنند. دو مطالعه اکولوژیکی، دریافتهاند که یک رابطه معکوس میان مصرف داروی تجویزی و موقعیت اجتماعی- اقتصادی هست [8،9]. اگرچه یک مطالعه متمرکز بر مصرف داروهای مسکن، تفاوتهای غیر اجتماعی یافت [10]. یک مطالعه دیگر که با مصرف دو گروه خاص دارویی در میان زنان 45 ساله و مسنتر سوئدی سروکار داشت، هیچ رابطهای میان مصرف داروهای ضد فشار خون و تحصیلات نیافت؛ در حالیکه مصرف درمانهای جایگزینی هورمون به تحصیلات بیشتر مرتبط گشت [11].
مطالعات بسیار کمی به تحلیل مصرف داروهای بدون نسخه در رابطه با موقعیت اجتماعی- اقتصادی پرداختهاند. در هلند یافت شد که مصرف داروهای بدون نسخه با تحصیلات بالاتر، در یک نمونه غیر نماینده از جمعیت، مرتبط است [2]. یک مطالعه آمریکایی میان مصرف داروهای بدون نسخه و تحصیلات بالاتر میان سالمندان رابطه یافت [12] و یک تحقیق دیگر دریافت که مصرف داروهای بدون نسخه و درآمد به شکل عمومی در ارتباطند [13]. مصرف مسکنهای بدون نسخه با موقعیت اجتماعی- اقتصادی بالاتر در میان مردان در یک مطالعه سوئدی ارتباط داده شد [10].
Abstract
Objective: To analyse the association among different types of medicine use and different measures of socio-economic position (SEP) in one and the same general population.
Methods: Data from The Danish Health and Morbidity Survey 2000 were analysed. The survey was conducted by face-to-face interviews with a representative sample of the adult Danish population (n=16,690). The associations between prescription and over-the-counter (OTC) medicine use and education, occupation and income were assessed by logistic regression analyses. All analyses were adjusted for age, gender and two measures of health status.
Results: This cross-sectional analysis of medicine use in a large representative sample of the Danish population found greater use of prescription medicines among disability pensioners and ‘‘others’’ than in salaried employees. Disability pensioners and self-employed individuals used less OTC medicine than salaried employees. Individuals with low income used more prescription medicines but not more OTC medicines, than those with high income. No major differences were found in prescription medicine use with respect to education, but men within the two middle educational groups tended to use prescription medicine less frequently than both lower and higher educated men. A similar trend was not found for women. OTC medicine use was not associated with education for either gender.
Conclusions: The prevalence of prescription medicine use increases with declining SEP, after adjusting for health status. Such an association does not exist for OTC medicine use. The results show that the least affluent have access to prescription medicine. The difference between prescription and OTC medicine use may be explained by a compensation mechanism.
Introduction
It is well documented that health problems are more frequent among the lower social classes than among the more prosperous part of the population [1] and that medicine use and health status are closely associated [2, 3]. Medicine expenses can be considerable for the individual user and a barrier to access to medicine. Therefore, an important question is whether social differences are present in medicine use.
Greater use of medicine can be expected in the lower social classes than the higher social classes, considering the skewed distribution of health problems and the close association between medicine use and health status. Hence, it is crucial to adjust for health status when investigating associations between medicine use and socio-economic position (SEP).
Many studies have analysed delimited aspects of the association of SEP (measured as, for example, education, job position and income) with medicine use. The results are inconsistent and difficult to compare due to differences in time and place, inclusion of different and often small and specific population groups, different measurements of medicine use and different measurements of SEP. Furthermore, the organisational structure of health care systems, including insurance and reimbursement aspects, influence the results of these kinds of studies. In this article, only studies adjusting for health status in the analyses are discussed.
To our knowledge, only two publications, from Norway, have analysed the association between self-reported medicine use and SEP in a general population, adjusting for health status [4, 5]. One of the studies found no association between medicine use and SEP as measured by education [4], whereas the other study found a high education level to be a weak but significant predictor of medicine use among men [5].
A Dutch study based on a non-representative sample of the population found small and insignificant social differences in prescription medicine use, after controlling for health status. The tendency was that prescription medicine use increased with decreasing educational level [2].
Other studies dealing with specific population groups, for example, the elderly, found no overall association between medicine use and SEP [6, 7]. A common feature of these published studies is that they do not distinguish between use of prescription medicine and over-the-counter (OTC) medicine and, in addition, apply only one measure of SEP. Two ecological studies found an inverse association between prescription medicine use and SEP [8, 9]. However, one study focusing on prescription analgesic use found no social differences [10]. Another study dealing with the use of two specific groups of medicine among Swedish women aged 45 years and older found no association between use of antihypertensive medicines and education; whereas use of hormone replacement therapy was related to increasing education [11].
Very few studies have analysed OTC medicine use in relation to SEP. In the Netherlands, OTC medicine use was found to be associated with higher education in a non-representative sample of the population [2]. One American study found that use of OTC medicine was associated with higher education among the elderly [12], and one study found higher income to be associated with OTC medicine use in general [13]. Use of OTC analgesics was associated with higher SEP among men in a Swedish study [10].
خلاصه
مقدمه
موارد مورد نیاز و روشها
زمینه
مطالعه
مقیاسها
تحلیل آماری
نتایج
ارتباط مصرف دارو با جنسیت، سن و سلامت
ارتباط مصرف دارو با شغل
رابطه میان مصرف دارو و درآمد
ارتباط میان استفاده از دارو با تحصیلات
بحث
ملاحظات روش شناسی
منابع
Abstract
Introduction
Materials and methods
Setting
Study
Measurements
Statistical analyses
Results
Association of medicine use with gender, age and health
Association of medicine use with occupation
Association of medicine use with income
Association of medicine use with education
Discussion
Methodological considerations
References